Warmia to historyczna kraina obecnie leżąca na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Pierwotnie ziemie te zamieszkiwały plemiona pruskie. W średniowieczu Warmia znalazła się w strukturze państwa krzyżackiego, a na mocy II pokoju toruńskiego weszła w skład I Rzeczypospolitej. Po I rozbiorze Polski Warmia włączona została do Królestwa Pruskiego, do Polski wróciła w roku 1945.

Po wcieleniu Warmii do Królestwa Pruskiego przybrała na sile akcja germanizacyjna, której celem było wyniszczenie żywiołu polskiego. Polska kultura ludowa najlepiej zachowała się południu Warmii – terenach sąsiadujących z polskim Mazowszem. Współcześnie, na skutek ucieczek przed frontem, powojennych wysiedleń oraz emigracji, większą część ludności Warmii stanowi ludność napływowa.

Jednym z najbardziej charakterystycznych przejawów kultury ludowej jest strój. Warmiński strój ludowy zaniknął już pod koniec wieku XIX, na skutek ówczesnych przeobrażeń historycznych i ekonomicznych na tym terenie. Dawny strój warmiński występował jeszcze do roku 1945, ale jako „rekwizyt” noszony przez zespoły artystyczne Związku Polaków w Niemczech. Tradycyjny warmiński strój ludowy wykazuje wiele wspólnych elementów dla regionów północnych – najważniejszym wspólnym elementem była męska sukmana. Strój warmiński stanowił niejako pomost pomiędzy zachodem a wschodem, pomiędzy strojem kaszubskim a litewskim.

Typowym elementem kobiecego stroju warmińskiego były czepce, zwane twardą mycką lub galonkiem, z pięknie haftowanymi złotymi lub srebrnymi nićmi denkami, wiązane pod brodą, ozdobione z tyły jedwabnymi wstążkami opadającymi na plecy. Kobiety nosiły obcisłe kaftaniki i kabaty kloszowo usztywniane z tyłu oraz długie, sięgające kostek, spódnice (zwane kitlami)u dołu ozdobione falbanami i pliskami. Pod spódnice ubierane były jedna lub dwie halki, które nadawały ubiorowi kloszową sylwetkę. Uzupełnieniem kobiecego stroju była kaszmirowa lub turecka chusta narzucana na ramiona i plecy.

Tradycyjnym elementem męskiego stroju warmińskiego była długa jasnogranatowa, szara lub brązowa sukienna sukmana, szyta z wełnianej folowanej tkaniny, przewiązana w pasie kolorową krajką. W lecie noszono białe parciane spodnie, zimą zaś granatowe lub czarne sukienne spodnie, wpuszczone w długie skórzane buty zwane skórzniami. Na głowie noszono kołpak, czyli futrzaną czapkę. Latem nakryciem głowy był słomkowy lub filcowy kapelusz.

Po II wojnie światowej strój warmiński został zrekonstruowany. Podczas rekonstrukcji nastąpiło pomieszanie elementów stroju warmińskiego i mazurskiego. Tak zrekonstruowany strój określany bywa jako strój warmińsko-mazurski. Strój ten obecnie stanowi „kostium” ubierany podczas ważnych uroczystości lokalnych, imprez artystycznych, noszony jest zarówno przez ludność miejscową jak i napływową.

Źródło:

F. Klonowski Strój warmiński, „Atlas Polskich Strojów Ludowych”, cz. 1: 1960, z. 3.

Źródło zdjęcia: olsztyn.gazeta.pl