Strój w kulturze ludowej pełnił bardzo ważną rolę – nie tylko mówił o terenie zamieszkania właściciela, ale również o jego statusie społecznym, małżeńskim lub religijnym. Miejscowi potrafili rozpoznać „kto nasz, a kto obcy”. Wyróżniamy dwa rodzaje odzienia; świąteczny oraz codzienny do pracy. Podział na sacrum i profanum był bardzo widoczny, ponieważ czas pracy zasadniczo różnił się od czasu świętowania.

Strój świąteczny był bardzo kosztowny, dlatego stanowił przedmiot dumy. Z powodu wysokiej wartości materialnej był starannie chroniony oraz uważnie noszony, aby w przyszłości mógł posłużyć jeszcze innym pokoleniom. Wartość takiego stroju była niekiedy równa z kosztem połowy chałupy lub dwóch krów.

W Polsce posiadamy bardzo wiele odmian stroju ludowego. W latach jego największego rozwoju doliczono się niemal pięćdziesiąt jego głównych odmian, przy czym każda z nich miała około dziesięć wariantów.

Bogacenie się chłopów oraz ożywiony kontakt z miastem był powodem upiększania strojów ludowych. Chłopi chcieli imponować swym odzieniem. Znaczenie miał również rozwój handlu – nabywano nowe produkty, takie jak kamienie szlachetne, wstążki, koronki, drogie tkaniny. Sytuacja była zauważalna w Krakowie, gdzie wokół kościoła Mariackiego gromadziły się grupy odświętnie odzianych chłopów, budząc zainteresowanie głównie inteligencji i artystów. Doskonale tutaj pasuje powiedzenie: „zastaw się, a postaw się”.

Źródło:

Aleksander Jackowski, Polska sztuka ludowa, Warszawa 2007

Fragment obrazu Wojciecha Gersona „Odpoczynek w szałasie tatrzańskim”, 1862