Spośród wielu odmian, znanych jeszcze dziś, na wyróżnienie zasługuje przede wszystkim haft  grupy etnograficznej Krupiów z okolic Pułtuska. Jest to haft geometryczny koloru czarno-czerwonego lub białego, stosowany na kołnierzach i rękawach białych koszul kobiecych. Typowe motywy tego haftu, zakomponowane  odpowiednio na powierzchni zdobionej, to przede wszystkim kółka ze szprychami, kropki, linie faliste lub łamane, wiatraczki, ząbki itp.

Podobne w typie, ale odmienne w kompozycji są koszulowe hafty łańcuszkowe czarne lub czerwone w formie wolut na obszarze wideł Wisły i Sanu, geometryczne hafty polskiego pogranicza wschodniego w Lubelskiem oraz hafty o zgeometryzowanych ornamentach roślinnych na Śląsku i w Polsce centralnej na Mazowszu zachodnim. Bogato przedstawiają się również hafty o motywach geometrycznych i roślinnych na odzieży górali tatrzańskich. Szczególnie różnobarwną kompozycję reprezentują tzw. parzenice haftowane na przodzie nogawek spodni. Parzenice składają się zasadniczo z pętli sercowatego kształtu, ornamentu roślinnego oraz ornamentu w kształcie romboidalnego krzesiwa. Hafty te wykonywane są przez mężczyzn hafciarzy. Również sukmany i kamizele górali są haftowane w kwiatowe motywy.

Odrębną pozycję wśród ludowych haftów zajmują hafty tiulowe, wywodzące się z koronek XV w., rozpowszechnione na wsi polskiej w XIX w. z chwilą pojawienia się tiulu produkcji fabrycznej, dziś spotykane są głównie w czepkach kobiecych.

Bibliografia:

B. Kowalska, Dzieje Sztuki Powszechnej, Warszawa 1986

Fot.: Wzornik haftów kaszubskich