Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej

Zyndranowa to wieś położona w Beskidzie Niskim w powiecie krośnieńskim, przy granicy Polski ze Słowacją. Zyndranowa uważana była za stolicę wschodniej Łemkowszczyzny. Ludność łemkowską z tych terenów wysiedlono w ramach Akcji „Wisła” w 1947 roku. W 1956 roku niektórzy z wysiedlonych powrócili – wśród nich również Teodor Gocz, który w otrzymanej po pradziadku chałupie datowanej na XIX wiek założył Izbę Pamiątek Kultury Łemkowskiej. W skład ekspozycji wchodziły początkowo „chyża” oraz „koniusznia”. W chałupie eksponowano oryginalne, stare meble, przedmioty codziennego użytku, narzędzia gospodarskie, naczynia, stroje ludowe itp. W „koniuszki” urządzono wystawę, nawiązującą do krwawej bitwy dukielskiej.

Przez wiele lat muzeum było rozbudowywane i utrzymywane przez Teodora Gocza, dopiero w latach 90. zostało dofinansowane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i stało się Odziałem Muzeum Okręgowego w Krośnie. Muzeum systematycznie rozwijało się, przenoszono nowe obiekty, poszerzano zbiory.

Obecnie w skład ekspozycji muzealnej wchodzą:

Chyża – zbudowana w 1860 roku (do 1901 roku jako chałupa kurna):

Sień – prezentowane są tu przedmioty codziennego użytku, m.in. żarna, wagi, narzędzia stolarskie;
Izba – stare meble, piec z kapą i zapieckiem, naczynia gliniane i żeliwne, stroje ludowe, sprzęt kuchenny;
Kancelaria pisarza wiejskiego – stare banknoty i monety, dokumenty, zdjęcia;
Przybudówka – wystawa pisanek, w większości prace Aleksandry Hryńczuk-Polańskiej z Łabowej oraz Anny Buriak z Olchowca;
Komora – sztuka cerkiewna, ikony, elementy wyposażenia, krzyże;
Stajnia – ekspozycja pasterska oraz rzemiosło tkackie;
Boisko – wystawa narzędzi i sprzętu rolniczego.

Koniusznia – zgromadzono militaria z czasów I i II wojny światowej.

Świetlica wiejska – pełni funkcje wystawowe (malarstwo, rzeźba), znajduje się tutaj również biuro Muzeum z bogatym zestawem publikacji. Jedno z pomieszczeń zajmuje biblioteka.

Kuźnia – pochodzi z Zyndranowej, wewnątrz palenisko z miechem, kowadło i zestaw narzędzi kowalskich.

Kaplica – rekonstrukcja typowej łemkowskiej kaplicy z XIX/XX wieku, wewnątrz ołtarzyk z figurami i obrazami świętych.

Wiatrak – przeniesiony z Wapiennego, posiada kompletny mechanizm.

Mała karczma – prowadziła m.in. wyszynk piwa, klientów obsługiwano przez okienko z ladą.

Chlewik – chlewik na świnie, owce i kury – obecnie pełni rolę magazynku na sprzęt gospodarski.

W Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej corocznie organizowane są święta tradycji łemkowskiej „Od Rusal do Jana”, co jakiś czas organizowane są warsztaty (np. Kręcenia kiczek i szczypania gontów), plenery artystyczne, prowadzona jest działalność wydawnicza.