Sidzina to wieś położona w Małopolsce we wschodniej części Beskidu Żywieckiego , u stóp południowych stoków Pasma Policy. Razem z pobliską wsią Bystrą tworzą gminę, którą otaczają lasy bukowo-świerkowe i kwietne łąki. Wśród wzniesień wyłania się sylweta Babiej Góry, która dominuje w krajobrazie. Bliskość „Królowej Beskidów” od dawna przyciąga rzesze turystów, dlatego też powstało wiele szlaków prowadzących na jej szczyt. Sidzina wkomponowana jest w naturalny zwornik pomiędzy Policą, Okrąglicą, Urwanicą, Narożem, Cuplem a Łysą Górą. Stąd można zawędrować w dzikie zakątki Pasma Policy, Babią Górę, Orawę czy Pasmo Podhalańskie. Interesująca jest przełęcz między Sidziną, a sąsiednią Zubrzycą Górną na Orawie, która stanowi główny europejski dział wód, oddzielający zlewiska Bałtyku i Morza Czarnego.

Charakterystyczną ozdobą Sidziny są kilkusetletnie dęby stanowiące pomniki przyrody. Najstarszy z nich o imieniu „Adam”, liczy sobie ok. 500 lat i posiada obwód 730 cm. Nieco mniejszy w obwodzie – 640 cm – dąb „Ewa” szacowany jest na 400 lat.

Początki Sidziny sięgają 1563 r., kiedy to chłop Maciej Goryl z rąk królewskich Zygmunta Augusta otrzymał przywilej, zezwalający na założenie w lesie zwanym Miłoszowa nowej wsi. Pierwszym osadnikiem była ludność polska, co wnioskować możemy po ich nazwiskach i imionach rodzimych. Wśród mieszkańców brak było jednak Wołochów, którzy bardzo chętnie osiedlali się w Beskidach. Tereny górzyste sprawiały problemy w uprawie roli, dlatego pierwsi mieszkańcy zajmowali się hodowlą, młynarstwem i przemysłem drzewnym.

Mieszkańcy Sidziny do dziś posługują się specyficzną gwarą, oprócz niej zachowali również dawne obrzędy i zwyczaje. Po dziś dzień obchodzone są hucznie dożynki, natomiast w okresie bożonarodzeniowym popularne jest kolędowanie. Przetrwały stare opowieści i przyśpiewki.

Hołdymas to czas zakończenia prac polowych. Wtedy to kobiety wiły wianki z owsa, ozdabiały kwiatami i zawieszały je nad drzwiami bogatego gazdy. Następnie gospodarz zapraszał na ucztę obfitującą w pyszne specjały, a przyjęciu towarzyszyła muzyka i tańce.

Stroje ludowe zobaczyć można dziś jedynie na imprezach okolicznościowych. Odzienie górali babiogórskich wykonane było głównie z materiałów wytwarzanych przez lokalnych rzemieślników, czyli płótna lnianego, sukna z owczej wełny i skóry. Mężczyźni nosili sukienne portki ozdobione lampasem z jednokolorowego sznurka i parzenicą w formie trójlistnej pętlicy. Latem do pracy w polu chłopi ubierali płócienne spodnie tzw. gacie. Na koszule z samodziałowego płótna zakładali granatowe kaftany z błyszczącymi metalowymi guzikami. Wierzchnim okryciem była gunia do kolan, zdobiona barwnymi wyszywaniami. Przepasywali się również wąskimi paskami lub szerokimi pasami bacowskimi. Nakrycie głowy stanowił sukniany kapelusz o podwiniętym rondzie, a zimą futrzana czapka z baranka. Obuwiem były kierpce zakładane na wełniane skarpety lub sukienne owijacze. Kobiety nosiły spódnice z tzw. druku, koszulę z samodziałowego płótna, czasem z drobnym białym haftem roślinnym, gorset obszywany był sznureczkami. Na wierzch ubierały kożuszki zdobione aplikacjami przy kieszeniach ewentualnie katanki – letnie lub zimowe podszyte barankiem. Okryciem głowy były chusty jedwabne lub wełniane w kwiaty.

Kołoc sidziński to bardzo popularna lokalna przekąska mieszkańców Sidziny. Jest to placek przypominający okrągły chleb, przyrządzany z sera i mąki oraz przyprawiany na ostro. Dawniej podawany był głównie na weselach i przyjęciach rodzinnych.

Cennym zabytkiem Sidziny jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, będący grecko-bizantyńskim malowidłem pochodzącym z XV w. Zgodnie z miejscową tradycją mieszkańcy wierzą, że obraz został namalowany w IX wieku przez nieznanego artystę na górze Athos w Grecji. Od niepamiętnych czasów otaczany jest czcią, za jego wstawiennictwem wielu ludzi doznawało łask i cudów.

Skansen znajduje się w górnej części Sidziny – Bińkówce, obejrzeć w nim można liczne eksponaty związane z historią i etnografią tego regionu. Początki działalności muzeum związane są z rokiem 1963, kiedy oddano do zwiedzania zabytkową chałupę Banasików z 1809 roku, przeniesioną tu z Małej Sidzinki. Jest to budynek zrębowy z wysoką kamienną podmurówką, podpiwniczony, nakryty dachem gontowym przyczółkowo-naczółkowym. Wewnątrz budynku są trzy pomieszczenia rozdzielone szeroką sienią. Po lewej stronie znajduje się izba czarna, zwana też piekarnią (kuchnia) i izba biała, zwana świetnicą, komora oraz tzw. wyska – pomieszczenie usytuowane na strychu, pełniące funkcję spichlerza. W środku można obejrzeć wyposażenie i sprzęt gospodarski z pierwszej połowy XIX w. Następnie przeniesiony został piętrowy spichlerz, tzw. „górka” z 1897r., w którym urządzona została ekspozycja przekazanych przez kombatantów pamiątek dokumentujących okres walk z okupantem podczas II wojny światowej. Kolejnym ciekawym eksponatem jest dziewiętnastowieczna kuźnia z wyposażeniem oraz chałupa Anny Kozioł ze Spytkowic z 1901 r. w której organizowane są wystawy, spotkania itp. Warto wspomnieć także o chałupie wójta Maja (Kostkowiaka ) z Sidziny z II połowy XVIII w. Ostatnim nabytkiem skansenu jest loretańska dzwonnica z 1937 r., przeniesiona z Sidziny-Wielkiej Polany.

Mapa dojazdu do Sidziny

Muzeum można zwiedzać z przewodnikiem w okresie od 1 kwietnia do 31 października,
w środy od godz. 9.00 do 16.00
oraz w niedziele od godz. 12.00 do 18.00

Znana piosenka o Sidzinie „Sidzina, Sidzina”

Opracowanie na podstawie materiałów ze strony www.bystra-sidzina.pl