Kaszubskie nuty (kasz. Kaszëbsczé nótë, inne nazwy: Alfabet kaszubski, Abecadło kaszubskie) – tradycyjna pieśń kaszubska, będąca jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów folkloru kaszubskiego.
Pieśń jest wyliczanką, a nieodzowna do jej wykonania jest plansza z rysunkami – równolegle do śpiewanego tekstu jedna osoba wskazuje odpowiedni obrazek na pięciolinii (stąd jedna z używanych nazw: kaszubskie nuty). Śpiewane są kolejno trzy pięciolinie, z tym, że po dojściu do końca każdej z nich powraca się w odwrotnej kolejności do początku (w ten sposób z każdą kolejną zwrotką tekst piosenki wydłuża się). Pieśń śpiewana jest wolno, z pewnym namaszczeniem, choć w pierwotnej wersji miała szybkie tempo.
To je krótczi, to je dłëdżi, to kaszëbskô stolëca.
To są basë, to są skrzëpczi, to òznaczô Kaszëba.
Òznaczô Kaszëba, basë, skrzëpczi, krótczi, dłëdżi, to kaszëbskô stolëca.
To je ridel, to je tëcz, to są chojnë, widłë gnojné.
To je krzëwé, to je prosté, to je sledné [tylné] kòło wòzné.
Tylné kòło wòzné, to je krzëwé, to je prosté, chojnë, widłë gnojné, ridel, tëcz, òznaczô Kaszëba…
To są hôczi, to są ptôczi, to są prësczé półtrojôczi [półtorôczi].
To je klëka, to je wół, to je całé a to pół.
Klëka, wół, całé, pół, hôk, ptôk, półtrojôk, chojnë, widłë gnojné…
To je małé, to je wiôldżé, to są jinstruméńta wszôlczé.
Z drobnymi różnicami w melodii i tekście, pieśń znana jest na całych Kaszubach. Była przede wszystkim śpiewana na weselach, ale towarzyszyła też innym uroczystościom rodzinnym. Prawdopodobnie z powodu silnego wrośnięcia w tradycję rodzinną przyjęło się uważać, że w okresie zaborów odgrywała dużą rolę w zachowaniu języka kaszubskiego. Przeczy temu Izydor Gulgowski, który tak opisał „kaszubskie hieroglify”:
przy okazji [wesela] widziałem kaszubskie hieroglify. Na drzwiach rysowano kredą znaki i objaśniano je śpiewanym tekstem. Sołtys Gołunia Jakub Langowski opowiedział mi, że jakieś 35 lat temu [czyli w latach 1870.] poznał tę zabawę w okolicy Żuław Wiślanych. Pierwotny tekst był niemiecki, a jego brat Wilhelm przetłumaczył go na kaszubski.
Informacje oraz zdjęcia pochodzą:
| XI Międzynarodowy Festiwal Koronki Klockowej Bobowa 2010 6-10 października 2010 r |
Tags: gwara
