Tradycyjną ozdobę wnętrz stanowiły pająki – przestrzenne, barwne konstrukcje zawieszane pod sufitem na belce stropowej. Pająk musi być lekki, żeby jak weszło się do domu, widać było jak się kręci. dekoracje te nawiązywały do znanych wcześniej bożonarodzeniowych podłaźniczek – zielonych gałęzi zdobionych opłatkami i owocami oraz kulistych, klejonych z opłatka światów. Pająki nie niosły jednak magicznych treści, były jedynie ozdobą izby. Niektóre formy pająków przypominały świeczniki, żyrandole i ozdoby widziane w kościołach i dworach. Występowały od 2. połowy XIX wieku na obszarze całej Polski, jednak najpiękniejsze i najbardziej okazałe formy przyjmowały w regionach znanych z innych form zdobnictwa.

Materiały

Powszechnie wykorzystywane były paski tkanin w żywych kolorach, strzępione na obu krawędziach, luźno skręcane w spiralę. Cennym materiałem była żytnia słoma. Musiała być równa i cała wybrana przed młóceniem. Z wielobarwnych, wiązanych na podobieństwo pasiastej tkaniny, nici wełny pleciono tarcze pająków, wykonywano ozdobne kwiatki. Kwiaty układano z grubej karbowanej bibuły. Do wykonania pająków promienistych bibułę cięro na paski i skręcano. Małe gęsie lub kacze piórka, naturalnie białe, bądź barwione, utykano w słomkach lub bezpośrednio w ziemniaku czy cieście konstruując zwiewne kule. Z ziaren fasoli i grochu nawlekanych na nitki tworzono łańcuchy do pająków promienistych i żyrandolowych. Na Krupiach pająki z ziaren nosiły nazwę kierce. Z opłatka klejono przeważnie kuliste bożonarodzeniowe kwiaty, niekiedy podobne formy umieszczano w pająkach. Na Wielkanoc w Łowickiem przygotowywano pająki z wydmuszkami oklejonymi wycinankami. Wykorzystywane były zarówno naturalne materiały, np. szyszki, jak też kupowane od handlarzy sztuczne koraliki. W tym regionie pająki zdobiono szczególnie okazale. Stosowano papier glansowany i bibułę w żywych czystych barwach.

Bibliografia:

A. Mironiuk Nikolska, Polska Sztuka Ludowa, Warszawa 2010

Zdjęcie główne: www.interklasa.pl