Święty Marcin w Polsce i w Europie Zachodniej czczony jest jako opiekun koni, bydła, żołnierzy, ubogich. Strażnik zapasów gromadzonych jesienią, patron listopadowego uboju bydła i gęsi. Ze świętym Marcinem związana jest pewna legenda. Głosi ona, że gdy pewnego razu, św. Marcin jechał konno po zmarzniętej ziemi ujrzał na swej drodze zziębniętego nędzarza. Widząc go, bez wachania uciął połowę swojego futrzanego płaszcza i wraz z sakiewką pełną pieniędzy oddał biedakowi.

Według tej samej legendy postać żebraka przybrał sam Jezus Chrystus i objawił mu ten cud we śnie. Sen ten zaś sprawić miał, iż przydział on duchowne szaty.

W Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, z dniem tym kojarzyło się zabijanie i pieczenie gęsi. 11 listopada urządzano uczty świętomarcińskie, zgodnie z obyczajem zajadano sięgęsim mięsem i świeżym pieczywem, popijając obficie gorzałką, winem grzanym i piwem. Dobrotliwy święty Marcin miał bowiem, w tym dniu opiekować się i czuwać nad pijakami i żarłokami, ale nakazywał również dzielić się szczodrze jadłem świętomarcińskim i napitkiem z żebrakami i wszelką biedotą.

W przeszłości, w całej Polsce trzeba było zakończyć wszystkie roboty w polu. Powiadano, że ziemia musi teraz odpoczyać i po świętym Marcinie nie wolno już jej niepokoić. W przeciwnym razie w przyszłym roku może nie wydać plonów. W tym dniu po raz ostatni wypuszczano bydło na pastwisko.

Przysłowia

Dzień świętego Marcina dużo gęsi zażyna

Wesele Marcina – gęś i dzbanek wina!

Gdy Marcinowa gęś po wodzie, będzie Boże Narodzenie po lodzie (i odwrotnie)

Gdy wiatr od południa w wigilię Marcina, będzie na pewno lekka zima

Barbara Ogrodowska, Polskie Obrzędy i Zwyczaje Doroczne, Warszawa 2006