Filc to wyrób włókienniczy, powstały w wyniku spilśniania włókien pochodzenia zwierzęcego – wełny i sierści. Jest to jeden z najstarszych wyrobów włókienniczych, przypuszcza się, że starszy od tkactwa. Wykopaliska archeologiczne świadczą o tym, że filc znany był już 6500 lat p.n.e. W Polsce, podobnie jak w całej Europie, filc rozpowszechnił się w średniowieczu. Stanowił ważną rolę w życiu ludności wiejskiej – z filcu wyrabiano nakrycia głowy, obuwie (przede wszystkim walonki), okrycia i koce. Filc jest wciąż wytwarzany przez nomadyczną ludność środkowej Azji, gdzie jest typowym materiałem do wyrobu dywanów, namiotów (jurt) i ubrań.

Spilśnianie (folowanie, filcowanie) to proces łączenia włókien w zwartą masę, w którym wykorzystuje się naturalne właściwości włókien zwierzęcych (łączenie się między sobą). Spilśnianie włókien powstaje przy użyciu gorącej wody oraz dużego nacisku lub tarcia.

Filcowano ręcznie lub przy wykorzystaniu maszyny zwanej foluszem. W foluszach wytwarzano sukno wykorzystywane do szycia sukman, noszonych przez chłopów jeszcze na początku XX wieku. Sukno stanowiło także podstawę pasterskiego stroju góralskiego – wytwarzano z niego portki, cuchy czy torby. Folusz to urządzenie napędzane wodą, gdzie stępory (drewniane młoty) uderzały w sukno leżące w stępie (wydrążonej kłodzie) – sukno stawało się zbite i gęste. W Polsce folusze znane były już od średniowiecza, najdłużej przetrwały na terenach podgórskich (działały do połowy ubiegłego wieku).

Współcześnie filc znowu wrócił do łask, wyroby z filcu stały się modnym dodatkiem. Filcowe torby, szale, rękawiczki czy biżuteria często są inspirowane ludowymi motywami. Organizowane są liczne warsztaty rękodzielnicze, na których można poznać tajniki filcowania na sucho (przy użyciu specjalnych igieł) lub na mokro (stosując ciepłą wodę i mydło).

Zdjęcia: manualni.pl

Zdjęcie główne: farbotka.pl