Kolędnicy– w tradycji polskiej przebierańcy, którzy w okresie Święta Godowego, a następnie bożonarodzeniowym, chodzili po wsiach od domu do domu z życzeniami pomyślności w Nowym Roku.Zwyczaj (zachowany jeszcze obecnie w niektórych regionach) obchodzony był odWigilii(lub drugiego dnia świąt) doTrzech Króli, a zdarzało się, że dodatkowo wostatki(zapusty). Grupa kolędnicza nosiła maszkary, którymi dla żartu straszono widzów. Najbardziej popularną byłturoń, osadzony na kiju, z ruchomą, kłapiącą paszczą; ten rodzaj kolędowania nosił nazwęchodzenia z Turoniem. Zamiast Turonia wodzono niedźwiedzia,kozę,konia, koguta. Maszkary te mają swoje źródła w przedchrześcijańskich praktykach zaklinania urodzaju na Słowiańszczyźnie.
Popularne również były pochody z gwiazdą, wykonaną z kolorowego papieru, podświetloną od środka, przymocowaną ruchomo do drzewca. Kolędnik ją trzymający nazywany byłgwiazdoremlubgwiaździchem. Charakterystycznymi postaciami w grupach kolędniczych byli: pasterze, Trzej Królowie, Dziad, Baba (za postacie kobiece przebierali się również chłopcy), Żyd, Cyganka, muzykanci. Życzenia składano wierszem albokolędą, płatano przy tym figle, recytowano zabawne rymowanki, całemu widowisku towarzyszyła atmosfera ogólnej wesołości.
Chodzili teższopkarzez szopką i kukiełkami, odgrywający przedstawienia o narodzinachJezusawBetlejem, jak równieżHerody, zespoły odgrywające je „na żywo”. W biblijną opowieść przyjścia Jezusa na świat wplatano ludowe wątki i tradycje.
W zamian za życzenia, przyjmowane jako pomyślna wróżba urodzaju i powodzenia, gospodarze obdarowywali przebierańców świątecznymi smakołykami lub wykupywali się drobnymi datkami.
Obchód kolędniczy był wyczekiwanym wydarzeniem, pominięcie domu uważane było za zły znak.
Tags: zwyczaje
