Boże Narodzenie kojarzy nam się zazwyczaj z choinką, prezentami, wigilijnym stołem oraz zapachami smacznych potraw. Na polskim wigilijnym stole, okrytym białym obrusem nie może zabraknąć dwunastu dań bezmięsnych. Dlaczego taka liczba? Według tradycji chrześcijańskiej potrawy symbolizowały dwunastu apostołów. Natomiast według wierzeń ludowych nawiązywały do liczby miesięcy w roku.

Dzień wigilii jest bardzo ważny, ponieważ według przesądu kolejne dni w roku będą takie jak ten. Dlatego wszystkie czynności należy wykonywać dokładnie, starannie i z uśmiechem na twarzy. Trzeba zwrócić uwagę, na gościa, który pierwszy przekroczy próg naszego domu – może przynieść nam szczęście. Najlepiej gdy będzie to mężczyzna.

Wigilia była dniem postnym, dlatego nasi przodkowie ograniczali się do małego i skromnego posiłku przed kolacją. Stąd tyle dań na wigilijnym stole, które należy skosztować, aby kolejny rok był równie dostatni. Kto zrezygnuje choć z jednego dania, pozbawi się w nadchodzącym roku jednej przyjemności. Od niedawna obowiązują nowe przepisy kościelne, według których nie należy przestrzegać wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych. Jednak wielu biskupów zachęca do podtrzymywania polskiej tradycji.

Niektóre tradycyjne potrawy miały właściwości służące osiąganiu łączności między światem doczesnym a zaświatami. Wiąże się to z przekonaniem, że w Wigilię obejścia i domostwa ludzi są licznie nawiedzane przez duchy przodków. Pozostawianie przy stole pustego nakrycia dla wędrowca jest pozostałością słowiańskich wierzeń. Podczas posiłków obrzędowych zostawiano nietkniętą część jedzenia dla duchów przodków.

Jakie potrawy powinny znaleźć się na wigilijnym stole?

Listę otwiera jedna z tradycyjnych zup wigilijnych – barszcz czerwony z uszkami. Potrawa nie dość, że pyszna i zdrowa to jeszcze pięknie prezentuje się na stole przykrytym białym obrusem.

W niektórych regionach Polski podawana jest zupa grzybowa, zamiast barszczu czerwonego. Dawniej grzyby kojarzone były z siłą i zdrowiem.

Kolejną staropolską potrawą jest kapusta z grochem. Kiszona kapusta jest bardzo zdrowa, jest źródłem witamin i soli mineralnych oraz posiada właściwości antyrakowe.

Wigilia to kolacja postna, dlatego zamiast mięsa podaje się ryby, które symbolizują Jezusa i odradzanie się do życia. Często spotykany jest karp w złocistej panierce, który w pozostałe dni w roku jest przez nas zapomniany. Obok karpia pojawia się śledź – symbol postu i wyczekiwania. Podawany zazwyczaj w śmietanie lub oleju.

Kolejną potrawą pełną symboliki, bez której nie wyobrażamy sobie wigilijnego stołu to pierogi z kapustą i grzybami. Według tradycji grzyby posiadały magiczną moc.

Kompot z suszu to kolejna ważna pozycja na wigilijnej liście przepełniona symboliką. Gruszki zapewniają długowieczność, jabłka miłość i zdrowie, natomiast suszone śliwki odpędzają złe moce.

Kluski z makiem to tradycyjna potrawa na Podlasiu, Podkarpaciu, Mazowszu oraz w Wielkopolsce. Na Mazowszu z długości klusek wróżono obfitość plonów.

Według wierzeń ludowych mak przynosił bogactwo, dlatego na wigilijnym stole nie mogło go zabraknąć, a jego brak mógł przynieść nieszczęście. Stąd ważną pozycją na liście jest makowiec.

W niektórych częściach podawana jest kutia, której przepis pochodzi z Kresów. Potrawa przygotowywana z pszenicy, maku, miodu, mleka oraz dużej ilości bakalii.

Piernik symbolizował dobrobyt i kojarzył się z wyższym statusem społecznym. Ciemne i twarde ciasto, pachnące miodem i przyprawami korzennymi było przyrządzane tak, aby być dobre do spożycia przez długi okres czasu.

Na końcu listy znajduje się chleb, o którym nie wolno zapomnieć. Jest symbolem nowego życia oraz dobrobytu. Jego obecność wśród pozostałych wigilijnych dań ma zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku.