Tradycyjne lalki słowiańskie

W słowiańskiej tradycji, przepełnionej wierzeniami w demoniczne istoty, powszechne było tworzenie lalek-amuletów, które miały chronić przed złem, przynosić szczęście oraz spełniać życzenia. Zwyczaj ten przetrwał w szczątkowej formie do dziś na terenie Ukrainy, gdzie robi się lalki „motanki” oraz częściowo na Białorusi, gdzie robione są lalki „żadanice”.

Słowiańskie lalki miały charakter magiczny – posiadały moc ochraniającą, pełniły ważną rolę w obrzędach, ale także służyły zabawie.

Lalki wykonywane były przez kobiety: matki i córki (lalki te symbolizowały kobiecość i macierzyństwo). Istniało wiele „reguł” tworzenia lalek-amuletów. Podczas robienia lalek nie wolno było używać ostrych narzędzi, aby nie „skaleczyć” losu. Lalki wykonywano z naturalnych materiałów: skrawków tkanin, gałganków, lnu, słomy czy siana. Gdy zaczęło się proces tworzenia lalki nie wolno było go przerwać (inaczej mogło by się nie spełnić życzenie przypasane danej laleczce). Podczas wykonywania lalki należało mieć dobre intencje, a kiedy życzenie się spełniło lalkę powinno się spalić lub zakopać w ziemi.

Cechą charakterystyczną słowiańskich lalek był brak twarzy – lalki nie mogły mieć oczu, ponieważ oczy są zwierciadłem duszy, a lalka nie mogła uzyskać swojej własnej tożsamości, ponieważ nie spełniała by wówczas życzeń twórczyni tylko swoje własne. W niektórych regionach wierzono także, że lalka nie mogła mieć twarzy, aby nie wchłonąć duszy osoby, która ją wykonała. Zdarzało się, że lalki zamiast twarzy miały krzyż wykonany z kolorowych nici, który miał symbolizować piękno i bogactwo.

Tradycyjne słowiańskie lalki miały różnorodne funkcje. Wyróżniano wiele ich rodzajów. „Żadanice” miały spełniać życzenia, „nierozłączki” towarzyszyły obrzędom weselnym, „ziarnuszki” wypełnione w środku kaszą lub ziarnem opiekowały się gospodarstwem, „karmicielki” z obfitym biustem zapewniały pomyślność i dobrobyt, zaś „podróżniczki” – lalki trzymające woreczek z grudką rodzinnej ziemi miały opiekować się podróżnymi.

Współcześnie, głównie dzięki pasjonatkom tradycji ludowej, lalki wracają do łask. Coraz częściej mają miejsce warsztaty tworzenia tradycyjnych lalek ludowych. Motanie lalek można potraktować jako swoistą „autoterapię”. Ręcznie wykonane z dobrą intencją lalki są także wspaniałym prezentem dla bliskiej osoby.