Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) to krzew pochodzący z południowej i środkowej Europy oraz Azji Mniejszej. W Polsce naturalnie występuje w południowej części kraju, bywa też uprawiana. Nazwa rośliny pochodzi od słowa „kłokotanie” – taki dźwięk na wietrze wydają nasiona kłokoczki zamknięte w niedużej torebce.

Nasiona kłokoczki (http://www.greenmansworld.de/Samen-Verkauf/Exoten/Pimpernuss–Staphylea-pinnata-.html)

W kulturze ludowej kłokoczka uważana była za krzew posiadający niezwykłe, magiczne właściwości. Zakwitnięcie kłokoczki uważano za znak rozkwitu wiosny. Gałązki kłokoczki wchodziły w skład zielnych bukietów święconych w dniu Matki Boskiej Zielnej (15 sierpnia). Pędy tego krzewu dodawano do palm wielkanocnych. Po poświęceniu wyjmowano pędy kłokoczki z palmy, cięto i robiono z nich małe krzyżyki, które później przybijano nad drzwiami wejściowymi do chałupy, aby ochraniały dom przed piorunami, obchodzono z nimi także pola uprawne i zatykane je w ich granice, aby zapewnić sobie dobre plony. Również w celu zapewnienia obfitego urodzaju gospodarze przed pierwszym wiosennym siewem kreślili kijem z kłokoczki krzyż na ziemi.

Krzyżyki z kłokoczki nad drzwiami wejściowymi do chałupy. Fot. Magdalena Fołta

Nasiona kłokoczki są okrągłe i bardzo twarde, dlatego wykorzystywano je do produkcji paciorków i różańców. Stąd też nazywana bywa także „różańcowym krzewem”.

Wykonywanie różańców z nasion kłokoczki (http://start.lasy.gov.pl)

Kłokoczka miała także zastosowania praktyczne. Z jej nasion tłoczono olej, którym wykorzystywano przy oświetlaniu wnętrza izb. Drewno z kłokoczki jest bardzo twarde, wykorzystywano go do produkcji różnych sprzętów domowych. Często z tego drewna robiono bijaki do maślnic, uważając, że przy ich użyciu najszybciej robi się masło. Kłokoczka jest także rośliną miododajną.

W Polsce krzew ten jest objęty ochroną gatunkową.

Bibliografia:

Krzysztof Ruszel Leksykon kultury ludowej w Rzeszowskiem, Rzeszów 2004.

Źródło zdjęcia: http://kielkowski-szkolka.pl/produkt/klokoczka-poludniowa-staphylea-pinnata-370