Batik to tradycyjna technika zdobnicza polegająca na pokrywaniu tkaniny (bawełny, jedwabiu) gorącym woskiem i farbowaniu jej poprzez zanurzanie w barwnej kąpieli. Miejsca niepokryte woskiem zabarwiają się tworząc kolorowy wzór. Aby otrzymać wielobarwną tkaninę należy proces woskowania i barwienia powtarzać wielokrotnie. Wosk nakładany jest przy pomocy pędzla, patyczka, szpatułki, tjantingu lub drewnianych stempli. Samo słowo batik wywodzi się z indonezyjskiego słowa titik lub tik, co oznacza nakapywanie określonej substancji (wosku) na powierzchnię tkaniny, która ma być zdobiona.
Batiki to tkaniny unikatowe – poprzez ręczne nakładanie wosku, żadna nie jest taka sama. Cechą charakterystyczną batiku są krakelury, czyli kolorowe żyłki powstające w wyniku spękań w wosku oraz podcienia, kiedy barwnik podchodzi po niedokładnie położony wosk.
Technika zdobienia woskiem tkanin od wieków znana jest na całym świecie, jednak do perfekcji rozwinięta została na Jawie, gdzie stanowi istotny element tradycyjnej kultury – batik jest elementem jawajskiego stroju, wzory i kolory na tkaninach informują o przynależności etnicznej i statusie społecznym. Batiki jawajskie są także atrybutem wielu rytuałów i ceremonii. Batiki składane są w dorocznej ofierze Bogini Oceanu – Ratu Kidul. Batiki pełnią także ważną funkcję w obrzędach przejścia, szczególnie w ceremonii zaślubin.
Batik uznawany jest za jedno z najważniejszych osiągnięć jawajskiej wiedzy i kultury. W roku 2009 indonezyjski batik został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa ludzkości.
Warto zaznaczyć, że w Polsce technikę batiku wykorzystywano przy zdobieniu wielkanocnych pisanek oraz spódnic ludowych – W XIX wieku w ludowym farbiarstwie niemal całej Europy upowszechnił się druk batikowy, który w połączeniu z barwieniem w indygo pozwalał uzyskać niebieskie tkaniny z białymi drobnymi wzorami. Takie też tkaniny były produkowane w wiejskich farbiarniach na Podhalu.
Tags: rzemiosło świat